Kościół św. Idziego

Kościół św. Idziego

Najstarszym budynkiem w Krobi Jest kościół św. Idziego na ulicy Poznańskiej. Nie można określić jednoznacznie daty powstania. Przyjmuje się, koniec XI w. lub początek XII w. Z powstaniem kościoła wiążą się legendy opisane już przez Jana Długosza. Podania informują, że fundatorem kościoła był Władysław I Herman (ur. ok. 1043 r., zm. 4 czerwca 1102 r.) i jego żona Judyta Czeska. Ufundowali świątynie jako akt dziękczynny Bogu, za urodzenie w 1086 r. syna Bolesława III Krzywoustego. W innym miejscu Długosz podje, że fundatorem był Piotr Dunina, dla odkupienia swoich grzechów.

Obecnie kościół pełni rolę kaplicy cmentarnej na cmentarzu zajmującym wschodnią część wzniesienia położonego w północnej części miasta, zwanej w 1307 roku Kościołem przy Krobi, Kościelną Wsią czy później Kościeliskiem. Kościół położony jest zgodnie z chrześcijańskimi zasadami wznoszenia świątyń, czyli na linii wschód — zachód, z ołtarzem po stronie wschodniej. Budynek ma charakter jednonawowy (wymiary nawy 9,30 x 5,5m), z apsydą założoną na odcinku koła. Mury nawy wzniesione są ze średniej wielkości głazów narzutowych (granit), natomiast w narożnikach znajdują się nieco większe ciosy piaskowcowe.

Kościół pw. św. Idziego jest jednym z najstarszych obiektów sakralnych w Wielkopolsce. Wzniesiony w stylu romańskim. Fundatorem świątyni był książę Władysław Herman, choć fundacja łączona jest także z Piotrem Włostowicem. Datę wniesienia kościoła określa się na czas między 1102 a 1108 rokiem. Wybity na jednym z kamieni rok 1140 oznacza datę poświęcenia kościoła.

Jest mały, jego wymiary po stronie wewnętrznej wynoszą 11 m długości i 9 m szerokości. Od wschodu półkolista absyda. Mury mają 1,10 m grubości przy fundamentach. Wzniesione są z kamienia polnego, ciosanego w kostkę; lekko zwężają się ku górze, co daje im piramidalny charakter. Wysokość murów sięga 8 m.

Po stronie północnej i południowej były niegdyś dwa wejścia boczne, obramowane pięknymi, romańskimi portalami, posiadały tympanony wyciosane
z jednego bloku piaskowca. Do dziś zachowało się tylko jedno z wejść. Portal od strony zachodniej był większy i ozdobniejszy. Dach był kryty gontem.

Wnętrze kościoła nie było tynkowane. Strop był płaski w nawie głównej. Absydę od nawy głównej oddzielał mur zakończony łukiem tęczy na wysokości sklepienia absydy, co razem tworzyło półkolistą całość. Ołtarz główny mieścił się we wnęce półkolistej absydy. Ołtarze boczne były zaś zlokalizowane we wnękach muru wschodniego nawy głównej. Miały charakter dekoratywny.

Kamienny kościółek wielokrotnie płonął, ale zawsze odbudowywany był z zachowaniem pierwotnego stylu. Odnowiony w 1440 roku przez biskupa Andrzeja z Bnina oraz w latach 1605, 1802, 1929. Obecnie w ścianie południowej widoczne są ślady trzech zamurowanych okienek romańskich,
a także okno gotyckie, ostrołukowe. Elewacja zachodnia z portalem z początku XVII wieku, zwieńczona barokowym szczytem. Wystrój wewnętrzny kościoła stanowi ołtarz późnobarokowy z rzeźbami świętych i obrazem Piety z 1669 roku. Kamienna rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w., ambona z połowy XIX w. Chrzcielnica granitowa romańska.